GRAFİK-Riskli yapılar 4 etapta yenileniyor
Depreme dayanıklı ve içinde yaşayanların can güvenliğini sağlamayan riskli yapıların tespitine yönelik süreçler dört adımda gerçekleştiriliyor.
Kahramanmaraş’ta 6 Şubat’ta meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin ardından riskli yapıların dönüştürülmesi konusu yeniden gündeme geldi.
6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’a göre, riskli alan içinde veya dışında, ekonomik ömrünü tamamlamış veya yıkılma veya ağır hasar görme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu tespit edilen binalar “riskli yapı” olarak kabul edilir ve bunlarla ilgili süreçler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülmektedir.
Riskli yapıların yıkılması ve yenilerinin yapılmasına ilişkin dönüşüm süreci, yapı sahiplerinin “tanımlama başvurusu” ile başlar, “risk tespiti”, “riskli yapıların yıkımı” ile devam eder ve “yıkım sonrası başvuru” ile son bulur.
İlk adım algılama uygulaması
Olası bir afet anında yıkılma ve ağır hasar görme olasılığı bulunan ve içinde yaşayan insanların can güvenliği açısından risk oluşturan binaların tespiti için ilk adım yapı sahibi tarafından atılacaktır. .
“Riskli yapı tespiti”, Bakanlığın “https://altyapi.csb.gov.tr/riskli-yapi-tespiti-ile-ilenen-kuruluslar” linkinde bulunan lisanslı kurum ve kuruluşlar tarafından yapılmalıdır.
Bunun için başvuru, yapı maliklerinden biri veya yasal temsilcilerinden biri tarafından e-Devlet şifresi ile https://kentseldonusum.csb.gov.tr internet adresi üzerinden yapılabilir.
İkinci aşama risk değerlendirmesi
Başvuru sonrasında lisanslı kurum ve kuruluşlar tarafından hazırlanan riskli yapı tespit raporu İstanbul, Ankara ve İzmir’de ilçe belediyelerine, diğer illerde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerine bildirilir.
Belediye ve il müdürlüklerinin eksik veya hatalı tespiti halinde tutanaklar ilgili kişiye, “riskli yapı” şeklinde şerh bildirimi ilgili tapu müdürlüğüne gönderilir. Bina sahipleri, bildirim tarihinden itibaren 15 gün içinde riskli binanın bulunduğu yerin tapu dairesine veya belediyesine itiraz edebilir.
İtiraz edilmediği takdirde bina, bildirim tarihinden itibaren 60 günden az olmamak üzere belirtilen süre içinde yıkılır.
“Riskli yapı” tespitine yapılan itirazlar, üniversitelerden 4, Bakanlıktan 3 üyeden oluşan teknik kurul tarafından incelenir.
Teknik komitenin riskli yapıya ilişkin kararı ile tespit süreci katılaşır.
Üçüncü seviye riskli yapıların yıkımı
Nihai “riskli bina” kararının ardından bina sahiplerine yıkım için 60 günden az olmamak üzere süre verilir.
Bu süre zarfında binanın yıkılıp yıkılmadığı idare tarafından kontrol edilir. Yıkılmaması halinde idari makamlarca binanın yıkılacağı belirtilir ve 30 günlük ek süre verilir.
Bu süre sonunda riskli yapıların sahipleri tarafından yıkılmaması halinde ilgili kurum ve kuruluşlardan riskli yapılara elektrik, su ve doğalgaz verilmemesi ve hizmetlerinin durdurulması istenir.
Riskli binalardan can ve mal tahliyesi ve yıkım işlemleri mahalli idarelerce sağlanacak kolluk kuvvetleri takviyesi ile idare tarafından yapılır veya yaptırılır.
Yıkılmayan yapılar da bakanlık veya il müdürlükleri tarafından yıkılır veya yıkılır. Bina sahipleri bu işlemin masraflarından payları oranında sorumludur.
Yıkım sonrası uygulama ile süreç son bulur.
Riskli yapıların yıkımından sonra yeni binalar yapılarak parseller yeniden değerlendiriliyor.
Yapı maliklerinin bu işlemler hakkında fikir birliğine varmaması halinde, anlaşmaya varamayan maliklerin taşınmazlarının değeri Sermaye Piyasası Kurulu’na kayıtlı lisanslı değerleme kuruluşlarınca belirlenir.
Bu bedelde oybirliği olmadığı takdirde bina ile ilgili uygulamalar maliklerin payları oranında en az üçte iki çoğunlukla karara bağlanır.
Bu karar ve sözleşme hükümleri İstanbul’da belediyelere, diğer yerlerde il müdürlüklerine bildirilir.
Karara katılmayan maliklerin arsa payları, arsa payı pahasına sözleşmeyi sağlayan diğer menfaat sahiplerine açık arttırma usulü ile satılır. Satış süreçlerinin bitmesi ile birlikte yeni yapının uygulamaya alınmasına geçilir.
Riskli yapısı bozulanlara yeni konutlar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan faiz esası ve kira yardımı, ilgili devlet kurumları ve belediyeler tarafından vergi ve harç muafiyeti gibi kolaylıklar sağlanmaktadır.
